Sipas raportit të fundit të Bankës Botërore për Përspektivat Ekonomike Globale, ekonomia globale pritet të stabilizohet për herë të parë në tre vjet në vitin 2024 por në një nivel që është i dobët nga standardet e fundit historike.
Rritja globale parashikohet të mbetet e qëndrueshme në 2.6% në vitin 2024 përpara se të rritet në një mesatare prej 2.7% në 2025-2026. Kjo është shumë nën mesataren prej 3.1% në dekadën para COVID-19. Parashikimi nënkupton që gjatë periudhës 2024-2026 vendet që së bashku përbëjnë më shumë se 80% të popullsisë së botës dhe PBB-së globale do të rriteshin akoma më ngadalë se sa në dekadën para COVID-19.
“Katër vjet pas trazirave të shkaktuara nga pandemia, konfliktet, inflacioni dhe shtrëngimi monetar, duket se rritja ekonomike globale është e qëndrueshme,” tha Indermit Gill, Kryeekonomist dhe Zëvendës President i Lartë i Grupit të Bankës Botërore. “Megjithatë, rritja është në nivele më të ulëta se përpara vitit 2020. Perspektivat për ekonomitë më të varfra të botës janë edhe më shqetësuese. Ato përballen me nivele ndëshkuese të shërbimit të borxhit, mundësi të kufizuara tregtare dhe ngjarje të kushtueshme klimatike. Ekonomitë në zhvillim do të duhet të gjejnë mënyra për të inkurajuar investimet private, për të reduktuar borxhin publik dhe për të përmirësuar arsimin, shëndetin dhe infrastrukturën bazë. Më të varfërit mes tyre – veçanërisht 75 vendet që kanë të drejtë për ndihmë koncesionare nga Shoqata Ndërkombëtare e Zhvillimit – nuk do të jenë në gjendje ta bëjnë këtë pa mbështetjen ndërkombëtare”.
Këtë vit, një në katër ekonomi në zhvillim pritet të mbetet më e varfër se sa ishte në prag të pandemisë në 2019. Ky raport është dy herë më i lartë për vendet në situata të brishta dhe të prekura nga konflikti. Për më tepër, hendeku i të ardhurave midis ekonomive në zhvillim dhe ekonomive të përparuara është vendosur të zgjerohet në pothuajse gjysmën e ekonomive në zhvillim gjatë viteve 2020-2024 – përqindja më e lartë që nga vitet 1990. Të ardhurat për person në këto ekonomi – një tregues i rëndësishëm i standardeve të jetesës – pritet të rriten me 3.0% mesatarisht deri në vitin 2026, shumë më ulët se mesatarja prej 3.8% në dekadën para COVID-19.
Inflacioni global pritet të zbutet në 3.5% në 2024 dhe 2.9% në 2025, por ritmi i rënies është më i ngadaltë se sa ishte parashikuar vetëm gjashtë muaj më parë. Si rezultat, shumë banka qendrore pritet të qëndrojnë të kujdesshme në uljen e normave të interesit. Normat globale të interesit ka të ngjarë të mbeten të larta sipas standardeve të dekadave të fundit – mesatarisht rreth 4% gjatë viteve 2025-2026, afërsisht dyfishi i mesatares 2000-2019.
“Megjithëse çmimet e ushqimeve dhe energjisë janë moderuar në të gjithë botën, inflacioni bazë mbetet relativisht i lartë dhe mund të qëndrojë i tillë”, tha Ayhan Kose, Kjo mund t’i shtyjë bankat qendrore në ekonomitë kryesore të përparuara të vonojnë uljen e normave të interesit. Një mjedis me norma ‘më të larta për më gjatë’ do të nënkuptonte kushte më të shtrënguara financiare globale dhe rritje shumë më të dobët në ekonomitë në zhvillim.”, Zëvendës Kryeekonomisti i Bankës Botërore dhe Drejtor i Grupit Prospects.
Raporti i fundit i Perspektivave Ekonomike Globale përmban gjithashtu dy kapituj analitikë me rëndësi aktuale. I pari përshkruan se si investimet publike mund të përdoren për të përshpejtuar investimet private dhe për të nxitur rritjen ekonomike. Ai zbulon se rritja e investimeve publike në ekonomitë në zhvillim është përgjysmuar që nga kriza financiare globale, duke rënë në një mesatare vjetore prej 5% në dekadën e fundit. Megjithatë, investimet publike mund të jenë një levë e fuqishme politikash. Për ekonomitë në zhvillim me hapësirë të bollshme fiskale dhe praktika efikase të shpenzimeve qeveritare, rritja e investimeve publike me 1% të PBB-së mund të rrisë nivelin e prodhimit deri në 1.6% në periudhën afatmesme.
Kapitulli i dytë analitik eksploron pse shtetet e vogla, ato me një popullsi prej rreth 1.5 milion ose më pak, vuajnë vështirësi kronike fiskale. Dy të pestat e 35 ekonomive në zhvillim që janë shtete të vogla janë në rrezik të lartë të borxhit ose tashmë në të. Kjo është afërsisht dyfishi i përqindjes për ekonomitë e tjera në zhvillim. Nevojiten reforma gjithëpërfshirëse për të adresuar sfidat fiskale të shteteve të vogla. Të ardhurat mund të nxirren nga një bazë tatimore më e qëndrueshme dhe e sigurt. Efikasiteti i shpenzimeve mund të përmirësohet, veçanërisht në shëndetësi, arsim dhe infrastrukturë. Kornizat fiskale mund të miratohen për të menaxhuar frekuencën më të lartë të fatkeqësive natyrore dhe dëmeve të tjera. Politikat globale të synuara dhe të koordinuara gjithashtu mund të ndihmojnë në vendosjen e këtyre vendeve në një rrugë fiskale më të qëndrueshme.
