Tre avionët që zbritën në Beograd në fillim të vitit 2022 transportuan mallra me vlerë pothuajse tre milionë euro. Megjithëse partitë në Serbi normalisht nuk importojnë gjëra nga jashtë, këto mallra u importuan nga Partia Progresiste Serbe në pushtet. CINS dhe OCCRP zbulojnë importet e pazakonta dhe marrëdhëniet e diskutueshme të biznesmenit rumun me kompaninë që eksportoi mallrat.
Ishte 28 janar 2022.
Pas uljes, doganierët serbë shkruanin se ai mbante, ndër të tjera, kupa, jelekë, tabaka, krehëra shpine. Në ditët në vijim, dy avionë të tjerë me mallra të ngjashme zbritën në aeroportin e Beogradit.
Së bashku me transportin, pra fluturimet nga Uzbekistani, Turqia dhe Kina nëpërmjet Rusisë, kjo sns kushtoi rreth 2.9 milionë euro.
Nga të dhënat që kemi marrë, nuk është e qartë nëse materiali është markuar para importimit. Gjithashtu nuk dihet nëse është përdorur për fushatën zgjedhore të vitit 2022, edhe pse artikuj të ngjashëm u përdorën më vonë në fushatë.
Firma rumune Ridzone Creative është listuar si eksportuese, por SNS nuk raportoi asnjë pagesë për firmën në deklaratat financiare të paraqitura në Agjencinë për Parandalimin e Korrupsionit.
Kompania është kryesisht e angazhuar në prodhimin e programeve televizive dhe përmendet në Rumani në një rast korrupsioni të nisur në vitin 2019 nga Drejtoria Kundër Korrupsionit (DNA).
Pronari i Ridzone Creative ishte gjithashtu pronar i firmave që institucionet rumune dyshoheshin se kontrolloheshin nga Sebastian Ghiță, një biznesmen rumun dhe ish-politikan, të cilit iu dha azil në Serbi ndërsa ishte në arrati nga akuzat për korrupsion në vendin e tij.
As Partia Përparimtare Serbe, as Ridzone Creative nuk iu përgjigjën pyetjeve për këtë punë, ndërsa gazetarët nuk arritën deri te Gica.
Edhe pse kërkuam akses në dokumentet e rëndësisë publike mbi këtë import, Administrata Doganore nuk i ka dorëzuar ato tek gazetarët e CINS deri më sot.
Ekspertët me të cilët folëm thonë se i gjithë rasti ngre pikëpyetje se çfarë u dorëzua, kujt i shkuan paratë dhe cili është qëllimi i vërtetë i transaksionit.
Nemanja Nenadić nga Transparency Serbia shpjegon se kjo tregon se, pavarësisht se institucionet publikojnë deklarata financiare mbi shpenzimet e partive, publiku në thelb nuk ka asnjë informacion në dispozicion se cili ishte saktësisht qëllimi i shpenzimeve financiarisht më të rëndësishme në partinë më të madhe.
“Duke gjykuar nga të dhënat që keni mbledhur, ekziston dyshimi se mallrat ishin mbipaguar, gjë që mund të tregojë se në fakt disa mallra apo shërbime të tjera që nuk janë të listuara në raportin financiar janë paguar në këtë mënyrë,” tha Nenadiç.
Vladimir Tupanjac, një avokat që dikur ka punuar në Sektorin për Kontrollin e Financimit të Veprimtarive Politike në Agjencinë për Parandalimin e Korrupsionit, thotë se kjo krijon dyshime për atë që në të vërtetë është importuar.
“Në çdo rast, mund të pyetet nëse kjo ishte një humbje e papërshtatshme fondesh për punë të rregullt. Agjencia mund dhe duhej të ishte përpjekur të përcaktonte nëse në të vërtetë përdorej për punë të rregullt apo në një fushatë.”
Gati 3 milionë dollarë për materiale promovuese
Në vitin 2022, më saktë më 15 shkurt, u thirrën zgjedhjet presidenciale, parlamentare dhe individuale lokale.
Pak para kësaj, midis 28 janarit dhe 11 shkurtit, materialet promovuese të SNS nga Uzbekistani, Turqia dhe Kina nëpërmjet Rusisë arritën në Serbi në tre verë të veçanta, sipas të dhënave doganore të marra nga ne.
Për vetë fushatën atë vit, SNS raportoi një kosto prej rreth 658.5 mijë euro për të gjitha materialet promovuese, duke përfshirë, ndër të tjera, tabelat, broshurat dhe fletëpalosjet. Nga këto shifra, vetëm 38 mijë euro u shpenzuan për materiale të ngjashme me ato të importuara.
Nemanja Nenadić thotë se për shkak se dërgesat arritën disa ditë para fillimit të fushatës, SNS ishte e detyruar ta raportonte këtë kosto vetëm në deklaratën financiare vjetore, e cila nuk është aq e detajuar sa ajo për fushatat.
“Nëse qëllimi i tyre nuk ishte të shihnin saktësisht se çfarë paguhej dhe kujt i ishte paguar, atëherë importimi i materialit reklamues përpara fushatës zgjedhore ishte një mënyrë e mirë për ta bërë atë.”
Në raportin e saj vjetor financiar, në seksionin e kostos së materialeve reklamuese dhe publikimeve, partia raportoi rreth 3 milionë euro të paguara për Milšped. Këto shërbime u drejtuan nga partia si pjesë e punës së tyre të rregullt, jo e fushatës zgjedhore dhe nën shpenzime të tjera. Ridzone Creative e Rumanisë nuk përmendet askund në këtë raport, edhe pse është listuar në të dhënat doganore si eksportues.
Milšped, sipas këtyre të dhënave, është renditur si deklarues dhe si një kompani që mundësoi ruajtjen e materialeve gjatë kontrollit doganor.
Paratë e paguara për Milšped përbënin dy të tretat e kostos totale për materialet reklamuese dhe botimet që SNS kishte atë vit. Kjo është kostoja më e madhe e vetme e materialeve promovuese që SNS ka pasur ndonjëherë sipas deklaratave të tyre financiare.
Para kësaj, partia kishte koston më të lartë totale për materialet reklamuese dhe botimet në vitin 2020 – rreth 1.3 milion EUR.
Milšped nuk iu përgjigj pyetjeve në lidhje me këtë transaksion, duke përfshirë edhe nëse një pjesë e pagesës që ata morën nga SNS u dërgua në Ridzone Creative.
Institucioni Shtetëror i Auditimit (SAI) gjithashtu vuri në dukje në auditin e deklaratës financiare të SNS se partia pagoi Milšped për transportin e mallrave nga Kina, magazinimin dhe koston e transportit vendas. Në raportin e auditit thuhet gjithashtu se partia ka më shumë se 24,000 jelekë në stoqe, por nuk përmendet asnjë material tjetër promovues.
Kur u pyet nga CINS nëse kishte hetuar pagesën ndaj Milšped, Agjencia për Parandalimin e Korrupsionit deklaroi se ata kishin kontrolluar të gjithë raportin vjetor financiar të SNS për atë vit dhe se nuk gjetën ndonjë parregullsi, dhe për këtë arsye nuk i kërkuan palës informacion shtesë.
“Kontrolli përcaktoi se të gjitha kostot për furnizuesin Milshped u treguan në raportin e njësisë politike, se ato ishin paguar nga llogaria rrjedhëse e partisë politike, si dhe se nuk kishte mosmarrëveshje në të dhënat e paraqitura në raportin e partisë politike me qarkullim llogarie,” tha Agjencia në përgjigjen e saj.
Avokati Tupanjac thotë se një shpenzim i tillë i raportuar mund të tregojë se SNS donte të fshihej nga kush i bleu materialet.
“Pagesa e lartë për Milšped, e cila në thelb nuk merret me shitjen e materialit promovues por transportin, duhet të kishte qenë një sinjal për Agjencinë për të hetuar më hollësisht,” tha ai për CINS.
Ai shton se nuk mban mend që partitë politike në Serbi kanë importuar ndonjëherë ndonjë gjë.
Ridzone Creative dhe biznesmen rumun
Ridzone Creative është listuar si eksportues i materialit promovues, por ajo që kompania bën në të vërtetë hedh dyshime mbi të. Sipas Regjistrit Rumun të Biznesit, kompania ka prodhuar programe televizive që nga krijimi i saj në vitin 2015.
Kompania përmendet në një rast të madh korrupsioni të sjellë në vitin 2019 nga Drejtoria Kundër Korrupsionit (DNA) e Rumanisë në të cilën po hetojnë lidhjet midis firmave tregtare dhe Partisë Social Demokratike të Rumanisë, e cila aktualisht është pjesë e koalicionit qeverisës.
ADN-ja iu përgjigj një gazetari rumun të rekordeve publike, i cili është pjesë e rrjetit ndërkombëtar të lajmeve OCCRP se hetimi ishte në vazhdim dhe se askush nuk ishte dyshuar ende zyrtarisht.
Adresa e Ridzone Creative, e vendosur në qytetin rumun Ploiesti, në veri të kryeqytetit Bukuresht, sugjeron lidhje të mëtejshme midis Gica dhe Katrinel.
E njëjta adresë u përdor nga kompanitë në të cilat Gica zotëronte më parë, ndërsa tre kompani të tjera që zotëron Katrinal janë gjithashtu të listuara në të njëjtën adresë.
Ndërtesa në adresë, e cila më parë ishte në pronësi të kompanive të lidhura me Gico, u kap në vitin 2013 nga Zyra e Prokurorisë Publike Evropiane në Rumani si pjesë e një hetimi mbi mashtrimet e mundshme prej 16 milionë dollarësh lidhur me gjashtë projekte it të financuara nga BE. Prokuroria nuk emëroi asnjë nga kompanitë e përfshira në këtë.
Ridzone Creative është në pronësi të Catrinel Maria Gheorghe, e cila, sipas të dhënave të rekordeve publike, kishte lidhje me kompani të lidhura me biznesmenin rumun dhe ish-deputetin e Partisë Social Demokrate Sebastian Gizzo. Gica iu dha azil në Serbi ndërsa ishte në arrati nga akuzat për korrupsion në vendin e tij.
Kështu, në vitin 2015, Katrinel u bë pronar i një kompanie tjetër me një emër të ngjashëm – Ridzone Computers, e cila zotëron Romania TV, e cila dyshohet se kontrollohet nga Gica.
Po atë vit, ai u dyshua zyrtarisht në një rast mashtrimi lidhur me fondet e BE-së. Në një dokument që pretendonte akuzat kundër Gica, prokurorët rumunë thanë se në gusht 2012, kur kandidoi për në parlament, ai transferoi të gjitha aksionet e tij në kompani tek të afërmit apo njerëz të tjerë pranë tij. Ridzone Computers ishte një nga 54 kompanitë e pretenduara nga institucionet rumune për t’u kontrolluar drejtpërdrejt ose tërthorazi prej tij.
Prokurorët rumunë kanë konfirmuar se rasti është në vazhdim, por nuk është e qartë në se Gica është ende një i dyshuar.
Pasi iku nga Rumania për në Serbi në vitin 2017, Gica tha në një video në YouTube se ishte i lidhur me një kompani televizive, duke thënë se “refuzon t’ua dorëzojë atë” autoriteteve.
Katrinel Maria Georges nuk iu përgjigj kërkesës për koment.
Ai ishte gjithashtu nën hetim lidhur me akuzat se ish-kryeministri Viktor Ponta e ndihmoi atë të bëhej ligjvënës në këmbim të pagesës së 220,000 eurove për të mbuluar koston e vizitës së ish-kryeministrit britanik Tony Blair. Kjo çështje u hodh poshtë më vonë.
Ndërsa institucionet në Serbi vendosën për ekstradimin e Gica-s, Viktor Pontës iu dha shtetësia serbe në fillim të janarit 2018. Në atë kohë, ai i tha agjencisë rumune Ayderpres se që nga viti 2016 është këshilltar nderi i Presidentit të Serbisë dhe, në atë kohë, Partisë Progresiste Serbe, Aleksandar Vuçiç.
Menjëherë pas kësaj, në qershor 2018, Zyra e Azilit e Ministrisë së Punëve të Brendshme i dha Giçit azil. Ata u pasuan nga Gjykata e Lartë e Beogradit, e cila refuzoi ta ekstradonte atë.
Gica ka sfiduar me sukses kërkesat e Rumanisë për ekstradim, me të fundit të tërhequra në vitin 2019, megjithëse ende përballet me raste aktive të pastrimit të parave dhe ryshfetit në vend.
Ai i tha një gjykate të Beogradit se ka në plan të bëjë biznes në Serbi nëse i jepet azil. Që atëherë, ai zor se është shfaqur në media.
