Dokumentet e CIA-s të deklasifikuara së fundmi nga 1995 zbulojnë detaje në lidhje me strategjitë dhe qëllimet e Millosheviçit në një periudhë vendimtare pas humbjeve ushtarake të serbëve të Kraina në Kroaci, por edhe për nocionin e amerikanëve për vazhdimin e mundshëm të ofensivës në pozicionet e ushtrisë së republikës srpska.

Dokumenti zbulon se përkundër humbjes ushtarake të serbëve në Kroaci, diktatori Millosheviçi mbeti i vendosur për të kërkuar një zgjidhje miqësore për konfliktin. Dokumentet tregojnë se motivi i tij kryesor ishte heqja e sanksioneve nga Kombet e Bashkuara, të cilat kërcënuan seriozisht qeverinë e tij dhe ekonominë serbe. Millosheviç dëshironte të përdorte negociatat për të legjitimuar fitimet territoriale serbe në Bosnjë dhe Hercegovinë dhe mbase në territorin kroat Vukovar, transmeton Telegram News.

Amerikanët konsideruan se përparimi i ushtrisë kroate, por edhe ushtrisë së Bosnjës dhe Hercegovinës, përbënte një kërcënim serioz për planet e tyre, gjë që mund të çonte në ndërhyrjen e drejtpërdrejtë të ushtrisë jugosllave në konflikt.

Strategjia e Beogradit

Strategjia e diktatorit Millosheviçit gjatë asaj periudhe kishte për qëllim konsolidimin e kontrollit politik mbi territoret që do të përbënin të ardhmen, “Serbia më kompakte, Serbia më e madhe”. Vendimi i tij për të mos mbrojtur serbët në Kraina, si dhe kritika nga drejtuesit e Krainas dhe serbëve boshnjakë, tregoi qëllimin e tij për t’u përqëndruar në pjesë të BeH dhe Kroacisë që ai e konsideroi thelbësore për mbijetesën e regjimit të tij.

Autoritetet serbe shpërndanë refugjatët relativisht shpejt në Vojvodinë, Serbinë Jugore dhe Kosovë me popullsi shqiptare.

Sipas dokumenteve të CIA-s, qysh në vitin 1993, Millosheviç ishte i gatshëm të linte pjesën më të madhe të territoreve të okupuara në Kroaci në këmbim të kontrollit të korridorit të ekuipazhit, jetik për lidhjen e Serbisë me Bosnjën perëndimore.

CIA shkroi se Millosheviç përdori humbjen ushtarake të serbëve të Kraina si një mundësi për të eleminuar kundërshtarët kryesorë politikë, siç është Radovan Karagjiq. Sipas dokumentit, Millosheviç konsideroi se refuzimi i Karagjiq i planit të paqes të Grupit të Kontaktit i mundësoi Kroacisë të mposhtte ushtarakisht serbët në Kraina. Millosheviç përdori gjithashtu kontrollin e shërbimeve të sigurisë, mediave dhe zyrtarëve të lartë ushtarakë për të konsoliduar fuqinë e tij në Beograd dhe për të lehtësuar situatën potencialisht shpërthyese me një numër të madh refugjatësh serbë në Serbi.

Përgatitja për negociata të reja

Dokumentet e CIA tregojnë se Millosheviç ishte gati për rregullime nën iniciativën e paqes në SHBA, veçanërisht nëse do të thoshte heqjen e sanksioneve. Ai besonte se Ratko Mladiq do të ishte më i hapur për negociata sesa Karagjiq, i cili ishte i njohur për qëndrimin e tij kokëforta.

Millosheviç ishte i vetëdijshëm se humbja e serbëve të Kraina kishte ndikuar në moralin e serbëve boshnjakë dhe se Ratko Mladiq nuk do të kishte qenë në gjendje të mbështeste luftën me intensitet të ulët për një kohë të gjatë pa mbështetje shtesë nga Beogradi. Dokumentet gjithashtu zbulojnë se Millosheviç konsideroi fillimin e negociatave për statusin e serbëve në sektorin lindor në Kroaci, si dhe mundësinë e zbatimit të vonuar të çdo marrëveshje.

Ndërhyrje e mundshme ushtarake

Një nga aspektet kryesore të strategjisë së Millosheviçit, të zbuluar në një dokument të deklasifikuar të CIA-s, ka të bëjë me ndërhyrjen e mundshme ushtarake në rast të një sulmi të ushtrisë kroate në Hercegovinën Jugore.

Presidenti malazez Momir Bulatovic nënkuptonte gjatë një takimi me diplomatët amerikanë më 10 gusht 1995, se forcat e ushtrisë jugosllave të stacionuar në Mal të Zi mund të ndërhynin për të ndaluar sulmet pranë Trebines. Bulatoviç theksoi se sulme të tilla mund të shkaktojnë një fluks masiv refugjatësh në kryeqytetin malazez, Podgorica, i cili do të destabilizonte seriozisht Malin e Zi.

CIA vlerësoi se Millosheviç mund të urdhëronte ndërhyrjen ushtarake të ushtrisë jugosllave nëse forcat e ushtrisë kroate ose ato të BeH kërcënuan territoret e kontrolluara Millosheviç. Megjithëse Beogradi ishte i kujdesshëm në lidhje me angazhimin e drejtpërdrejtë ushtarak, dokumentet e deklasifikuara zbulojnë se Millosheviç ishte i gatshëm të mbronte atë që ai konsideronte si interesa jetike të Serbisë.

“Beogradi pothuajse me siguri do të ndërhynte nëse forcat qeveritare kroate ose boshnjake kërcënuan Banja Lukan ose do të shkurtonin një korridor të ekuipazhit që lidh Serbinë me Bosnjën Perëndimore”, përfundon dokumenti i CIA-s.

Ju mund të lexoni dokumentin e plotë këtu.