Irani dhe Emiratet e Bashkuara Arabe (UAE) janë akuzuar për shkelje të embargos së armëve të OKB-së duke furnizuar me drone palët ndërluftuese në luftën e Sudanit. Bazuar në provat e mbledhura, BBC pohon se është vërejtur se një dron i përdorur nga grupi paraushtarak Forcat e Mbështetjes së Shpejtë (RSF) lëshoi predha mortaje me shenja që tregonin se predhat ishin nga Serbia.

Kanë dalë prova se RSF po përdor dronë të bërë nga komponentë komercialë, të cilët janë në gjendje të shkrepin predha mortajash 120mm.

Imazhet dhe pamjet në rrjetet sociale tregojnë se ushtria sudaneze ka rrëzuar shumë prej këtyre dronëve. Brian Kasner, një ekspert armësh në Amnesty International, thotë se Emiratet e Bashkuara Arabe (UAE) po furnizojnë RSF me armë.

“UAE furnizon aleatët e saj me të njëjtat dronë në zona të tjera konflikti, si Etiopia dhe Jemeni. Droni hodhi garantues me shenja nga Serbia dhe gjetëm prova se armët nga Serbia në Sudan arritën nga UAE,” shpjegoi ai.

Sipas një raporti të OKB-së paraqitur në Këshillin e Sigurimit më parë këtë vit, ekspertët e mbikqyrjes së aviacionit vunë re një urë ajrore që dyshohet se transportonte armë nga UAE në RSF, një pretendim që zyrtarët e UAE të intervistuar nga BBC mohuan.

Rruga fillon nga aeroporti Abu Dhabi, kalon nëpër aeroportet Nairobi dhe Kampala, përpara se të përfundojë në aeroportin e Çadit, disa kilometra nga kufiri perëndimor i Sudanit, ku RSF ka një bazë. Raporti i OKB-së citonte gjithashtu burime lokale dhe grupe ushtarake të thoshin se armët shkarkoheshin nga avionët disa herë në javë.

Zyrtarët e UAE kanë mohuar në mënyrë të përsëritur se avionët mbanin armë, duke thënë se në vend të kësaj po jepnin ndihma humanitare. Në një deklaratë, një zyrtar qeveritar i tha BBC-së se UAE ishte e vendosur të kërkonte një “zgjidhje paqësore për konfliktin në vazhdim”.

“Ndihmë” nga Irani

Kur bëhet fjalë për forcat ushtarake të Sudanit, BBC zbulon se ata po marrin ndihmë të armatosur nga Irani. Në fillim të janarit 2024, në rrjetin X u shfaq një video e një droni ushtarak të rrëzuar nga forcat e RSF.

Sipas Wim Zwijnenburg, një ekspert droni dhe kreu i projektit të çarmatimit humanitar në organizatën paqeruajtëse holandeze PAKS, rrënojat, motori dhe bishti i tij ngjanin me një dron të prodhuar nga Irani të quajtur Mohajer-6.

Mohajer-6 është 6.5 metra i gjatë, mund të fluturojë deri në 2,000 km dhe të kryejë municione të udhëzuara në rënie të lirë. Wijnenburg identifikoi një version të ndryshëm të vëzhguesit në një imazh satelitor të bazës ushtarake Wadi Seidna, në veri të Khartoum, marrë tre ditë më vonë.

“Këta dronë janë shumë të efektshëm sepse mund të identifikojnë me saktësi objektivat me një trajnim minimal. Kjo është një tregues i mbështetjes aktive të Iranit për ushtrinë sudaneze,” tha ai, megjithëse Këshilli Drejtues i Sudanit ka mohuar blerjen e armëve nga Irani.

Në fillim të dhjetorit, një avion pasagjerësh Boeing 747 që i përkiste transportuesit iranian të mallrave Keshm Fars Air u nis nga aeroporti Bandar Abbas i Iranit, duke u nisur për në Detin e Kuq përpara se të zhdukej nga radari. Disa orë më vonë, satelitët përfytyruan një avion të të njëjtit lloj në aeroportin e Port Sudanit në lindje të vendit, ku ndodhen zyrtarë ushtarakë sudanezë.

E njëjta gjë ndodhi edhe pesë herë të tjera deri në fund të janarit, po atë muaj që u dokumentua përdorimi i dronëve iranianë. Keshm Fars Air po përballet me sanksionet amerikane lidhur me akuza të shumta për transportimin e armëve dhe luftëtarëve në të gjithë Lindjen e Mesme, veçanërisht në Siri, një nga aleatët kryesorë të Iranit.

Shkelja e rezolutës së OKB-së

Vëzhguesit, që dyshohet se importohen nga të dy palët në luftën civile, shkelin një rezolutë të Këshillit të Sigurimit të OKB-së të vitit 2005 që ndalon furnizimin me armë të qeverisë sudaneze dhe fraksioneve të armatosura në Darfur.

“Këshilli i Sigurimit duhet të marrë përgjegjësinë dhe të shikojë situatën e Sudanit, zinë e bukës dhe numrin e të vrarëve dhe të shpërngulurve dhe menjëherë të aplikojë një embargo gjithëpërfshirëse armësh për të gjithë Sudanin,” tha Kasner.

Që nga ardhja e dronëve në qiellin e Sudanit, situata në tokë ka ndryshuar pjesërisht. Ushtria sudaneze mundi të thyente rrethimin e vendosur në disa vende.

Ndërkohë, forcat e RSF janë tërhequr nga disa vendbanime në perëndim të kryeqytetit. Ky ndryshim, sipas BBC, ndodhi falë dronëve iranianë.