Muaji tetor është muaji i vetëdijesimit për sëmundjen e kancerit të gjirit. Telegram News ka zhvilluar një intervistë me Dr. Sc. Vildane Goga- Çmega, Onkologe në Institutin e Onkologjisë, ku ka folur lidhur me këtë sëmundje, sfidat që ka klinika e onkologjisë në përballjen dhe trajtimit të kancerit të gjirit.

E, këtë sëmundje nuk lë anash pa prekur edhe gjininë mashkullore, ani pse numri më i madh që diagnostikohen me këtë janë gjinia femërore ose gratë.

“Kanceri i gjirit mund të paraqitet edhe tek meshkujt, megjithëse është shumë më i rrallë sesa tek gratë. Tek meshkujt, kanceri i gjirit përbën rreth 1% të të gjitha rasteve të kancerit të gjirit. Kjo ndodh për shkak se meshkujt, edhe pse nuk kanë gjëndra të zhvilluara të gjirit si gratë, ende kanë një sasi të vogël të indit të gjirit, ku mund të zhvillohet kanceri”, u shpreh Vildane Goga.

Gjatë këtij muaji organizohen aktivitete të ndryshme, me qëllim që tu servohet  njerëzve sa më shumë informacione në lidhje me këtë sëmundje, por sa është e mjaftushme të bëhet fushatat ndërgjegjësuese vetëm gjatë një muaji?

Doktoresha thotë se ndërgjegjësimi dhe edukimi për këtë sëmundje duhet të jenë të vazhdueshme gjatë gjithë vitit, dhe jo të kufizohen vetëm me një muaj.

Sa i përket hezitimit që gratë duhet të shkojnë të kontrollohen edhe nese nuk dedektojë ndonje problem në trupin e tyre konkretisht në gjirin e tyre Doktoresha jep disa arsyeje të mundshme se pse ndodh ky hezitim.

“Neglizhenca,frika nga diagnoza,mungesa e vetedijes,stigmatizimi dhe turpi,apo edhe mos vendosja e prioriteteve ne menyre te duhur”, këto janë disa nga arsyejet sipas onkologes Goga.

Përfund dha një mesazh sensibilizues për gratë që të kenë kujdes, ne mënyrë të parandalojnë shtimin e rasteve.

Intervista e plotë me Dr. Sc. Vildane Goga- Çmega, Onkologe në Institutin e Onkologjisë: 

TelegramNews: Sa raste janë diagnostikuar këtë vit, krahasuar me vitin e kaluar?

Goga: Kanceri i gjirit është një nga llojet më të zakonshme të kancerit te gratë . Numri i rasteve këtë vit deri në këtë muaj është 450 raste të reja të diagnostikuara për herë të parë nga kanceri i gjirit, ndërsa në vitin 2023 numri i rasteve të prekura nga kanceri i gjirit ishte 425.

TelegramNews: Sa lloje të kancerit egzistojnë?

Goga: Kanceri i gjirit mund të ndahet në disa nënlloje bazuar në vendin ku fillon dhe në karakteristikat molekulare të qelizave tumorale.

Llojet kryesore të kancerit të gjirit janë:

1- Karcinoma duktale invazive (IDC): Ky është lloji më i zakonshëm i kancerit të gjirit, që fillon në kanalet e qumështit dhe përhapet në inde përreth. Rreth 70-80% e kancereve të gjirit janë të këtij lloji. 2. Karcinoma lobulare invazive (ILC): Fillon në gjëndrat që prodhojnë qumësht dhe mund të përhapet në pjesë të tjera të gjirit ose të trupit. Është më pak i zakonshëm se IDC, duke përbërë rreth 10-15% të rasteve. 3. Karcinoma duktale in situ (DCIS): Një formë jo-invazive e kancerit që qëndron brenda kanaleve të qumështit.DCIS është shpesh i shërueshëm me trajtim të hershëm. 4. Karcinoma lobulare in situ (LCIS): Edhe pse nuk konsiderohet një kancer i vërtetë, LCIS rrit rrezikun për zhvillimin e një forme invazive të kancerit të gjirit në të ardhmen. 5. Kanceri inflamator i gjirit: Një formë e rrallë dhe agresive e kancerit të gjirit që bën që gjiri të duket i ënjtur dhe i skuqur për shkak të bllokimit të enëve limfatike nga qelizat kancerogjene. 6. Sëmundja e Paget-it e gjirit: Një formë e rrallë e kancerit që përfshin lëkurën e majes se gjirit dhe zakonisht është e lidhur me DCIS ose IDC. 7. Kanceret e gjirit triple-negative: Ky lloj kanceri nuk ka receptorë për estrogjenin, progesteronin ose proteinën HER2, që e bën të vështirë për t’u trajtuar me terapitë hormonale ose të synuara. Është agresiv dhe ka një prognozë më të keqe. 8. Kanceri i gjirit HER2-pozitiv: Ky lloj ka një nivel të lartë të proteinës HER2, që e bën të rritet më shpejt, por trajtohet me medikamente specifike që synojnë këtë proteinë. Secili nga këta lloje ka veçori të ndryshme klinike dhe përgjigjet ndryshe ndaj trajtimit, prandaj identifikimi i saktë i tipit të kancerit është kritik për zgjedhjen e trajtimit të duhur.

TelegramNews: Cilat janë moshat që preken më së shumti?

Goga: Kanceri i gjirit mund të prekë gra në çdo moshë, por rreziku rritet ndjeshëm me kalimin e viteve. Sipas studimeve dhe të dhënave statistikore, mosha më e zakonshme për t’u prekur nga kanceri i gjirit është mbi 50 vjeç. Ndarja e përgjithshme e moshave që preken më së shumti është: 1. Gratë në moshë të mesme dhe të moshuar (50-69 vjeç): Kjo grupmoshë përbën numrin më të madh të rasteve me kancer të gjirit. Rreth 50% e rasteve diagnostikohen tek gratë midis moshës 50 dhe 69 vjeç, kryesisht për shkak të ndryshimeve hormonale që ndodhin gjatë dhe pas menopauzës. 2. Gratë mbi 70 vjeç: Rreziku për kancerin e gjirit vazhdon të rritet edhe pas moshës 70 vjeç. Gratë më të moshuara kanë një incidencë të lartë, megjithëse në disa raste diagnostikimi bëhet më vonë për shkak të mungesës së shqyrtimeve të rregullta. 3. Gratë midis 40 dhe 50 vjeç: Rreth 20-25% e rasteve diagnostikohen tek gratë në këtë grupmoshë. Kjo është periudha kur gratë fillojnë të kryejnë mamografi të rregullta dhe zbulimi i hershëm është i mundur. 4. Gratë nën 40 vjeç: Rreth 5-10% e rasteve të kancerit të gjirit diagnostikohen tek gratë më të reja se 40 vjeç. Edhe pse më e rrallë, kur ndodh, ky kancer ka tendencë të jetë më agresiv. Gratë me një histori familjare të fortë të kancerit të gjirit ose mutacione gjenetike si BRCA1 dhe BRCA2 kanë një rrezik më të lartë në këtë moshë.

TelegramNews: A mund të paraqitet kanceri i gjirit edhe tek meshkujt?

Goga: Po, kanceri i gjirit mund të paraqitet edhe tek meshkujt, megjithëse është shumë më i rrallë sesa tek gratë. Tek meshkujt, kanceri i gjirit përbën rreth 1% të të gjitha rasteve të kancerit të gjirit. Kjo ndodh për shkak se meshkujt, edhe pse nuk kanë gjëndra të zhvilluara të gjirit si gratë, ende kanë një sasi të vogël të indit të gjirit, ku mund të zhvillohet kanceri.

TelegramNews: Në cilat raste kryhet heqja totale e gjirit?

Goga: Mastektomia totale (heqja e plotë e gjirit) është një procedurë kirurgjikale që kryhet për të trajtuar ose parandaluar kancerin e gjirit. Heqja totale e gjirit mund të rekomandohet në disa raste të veçanta, bazuar në faktorë të caktuar klinikë dhe preferenca personale të pacientes.

Disa veçori kanceroze që mund të kërkojnë mastektomi totale jane: 1. Tumor i madh në krahasim me përmasat e gjirit 2. Kanceri multifokal ose multicentrik 3. Karcinoma duktale in situ (DCIS) e shtrirë 4. Tumor që nuk përgjigjet mirë ndaj trajtimit konservativ 5. Kanceri inflamator i gjirit 6. Kanceri triple-negative 7. Kancer HER2-pozitiv i avancuar 8. Rrezik i lartë për rikthim të kancerit 9. Exulcerimi në lëkurë ose përhapja në limfonodujt përreth 10. Preferenca personale për profilaksinë, etj

TelegramNews: A është e mjaftushme fushata ndërgjegjësuese për kancerin e gjirit vetëm në muajin Tetor?

Goga: Fushatat ndërgjegjësuese për kancerin e gjirit në muajin Tetor janë shumë të rëndësishme për të rritur vetëdijen dhe për të promovuar zbulimin e hershëm, por ato nuk janë të mjaftueshme nëse kufizohen vetëm në një muaj. Ndërgjegjësimi dhe edukimi për këtë sëmundje duhet të jenë të vazhdueshme gjatë gjithë vitit, duke përfshirë informimin mbi kontrollin e rregullt, vetëekzaminimin dhe qasjen në shërbimet e duhura shëndetësore. Aktivitetet gjithëvjetore ndihmojnë në përfshirjen më të madhe të grave dhe ofrimin e burimeve për të përballuar sfidat e trajtimit dhe parandalimit të kancerit të gjirit në mënyrë të vazhdueshme.

TelegramNews: Sa ka qenë këto vite, dhe sa është e mjaftueshme mbështjetja financiare nga Ministria e Shëndetësisë dhe fondet nga vendet e tjera?

Goga: Mbështetja financiare nga Ministria e Shëndetësisë dhe fondet nga vendet tjera për luftën kundër kancerit të gjirit ka qenë ne rritje, per shumë raste, por ende e pamjaftueshme për të përmbushur nevojat e të gjitha pacienteve. Bëhen përpjekje për të rritur financimin për diagnostikimin e hershëm, trajtimin dhe rehabilitimin, por ende ka boshllëqe, veçanërisht në aksesin për medikamente të avancuara dhe teknologji të reja.Nevojiten investime më të qëndrueshme dhe programe të vazhdueshme për përmirësimin e kujdesit ndaj pacientëve.

TelegramNews: Duke pasur parasysh numrin e madh të pacienteve të prekur nga kanceri i gjirit, a  ka pasur raste ku nuk kanë pasur barna apo dhe shtretër?

Goga: Po, ka pasur raste ku pacientët me kancer të gjirit janë përballur me mungesë të barnave dhe shtretërve ambulantore e spitalor. Kjo ka ndodhur për shkak të kufizimeve në furnizimin me medikamente dhe kapacitete të pamjaftueshme ne klinike. Por fatmiresisht vitin e fundit me renovim të klinikës kjo situaë është përmiresuar dukshëm.

TelegramNews: Pse mendoni se gratë hezitojnë të bëjnë kontrolla?

Goga: Gratë hezitojnë të bëjnë kontrolle për kancerin e gjirit për disa arsye, nder themeloret sipas meje mund te jete neglizhenca,frika nga diagnoza,mungesa e vetedijes,stigmatizimi dhe turpi,apo edhe mos vendosja e prioriteteve ne menyre te duhur.

TelegramNews: Çfarë mesazhi të dëshironi të përcillni për gratë?

Goga: Mamografia periodike dhe ndjekja e rekomandimeve të mjekut mund të bëjnë një ndryshim të madh në trajtimin dhe shërimin e kancerit të gjirit. Mos e lini për nesër kujdesin për veten. Bëje mamografinë sot! Kontrolli i hershëm shpëton jetën!/TelegramNews.